Holandia od dekad buduje wizerunek kraju, który nie tylko stawia na nowoczesność i gospodarkę opartą na wiedzy, ale też dba o jakość życia swoich obywateli – w tym rodzin. Jednym z ważnych elementów tej polityki społecznej jest kompleksowe wsparcie dla rodzin wychowujących dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem rodzin wielodzietnych. Choć nie istnieje tu formalne pojęcie „rodziny wielodzietnej” tak jak w Polsce, system świadczeń i ulg zorganizowany jest w sposób, który automatycznie obejmuje większe rodziny korzystniejszymi stawkami i dodatkowymi przywilejami.
W odróżnieniu od modelu znanego z Polski, gdzie karta dużej rodziny jest dokumentem urzędowym i uprawnia do konkretnych zniżek, w Holandii obowiązuje bardziej elastyczny system progów dochodowych, automatycznych przeliczeń świadczeń i lokalnych inicjatyw, które wspierają codzienne życie rodzin z większą liczbą dzieci.
Zasiłek rodzinny w Holandii – Kinderbijslag jako baza
Podstawową formą pomocy państwa dla rodzin wychowujących dzieci w Holandii jest zasiłek rodzinny, czyli Kinderbijslag. Przysługuje on wszystkim legalnie zamieszkującym rodzinom, bez względu na dochody, zatrudnienie czy status społeczny. Zasiłek ten wypłacany jest kwartalnie przez instytucję SVB i zależny jest od wieku dziecka. Na każde dziecko przypada ustalona stawka, która wzrasta, gdy dziecko kończy 6 i 12 lat. Choć samo świadczenie nie jest specjalnie wysokie, stanowi solidne wsparcie przy rosnących kosztach utrzymania, szczególnie gdy dzieci jest troje lub więcej.
W przypadku rodzin wielodzietnych istotna jest możliwość kumulacji zasiłków – każde dziecko objęte jest pomocą, a kwoty wypłacane są wspólnie, bez konieczności składania odrębnych wniosków. Co ważne, zasiłek nie jest opodatkowany i nie wpływa na inne świadczenia.
Dodatkowe wsparcie dla rodzin wielodzietnych w Holandii – Kindgebonden Budget
Drugim elementem wsparcia dla rodzin jest tzw. Kindgebonden Budget, czyli budżet przypisany do dziecka, który wypłacany jest comiesięcznie przez urząd skarbowy. W przeciwieństwie do Kinderbijslag, ten dodatek jest zależny od dochodów i liczby dzieci. Im więcej dzieci wychowuje rodzina i im niższe dochody, tym wyższa kwota budżetu przypadająca na każde z nich.
Kindgebonden Budget przyznawany jest automatycznie, jeśli rodzina spełnia kryteria dochodowe i pobiera już Kinderbijslag. W przypadku rodzin wielodzietnych ten mechanizm działa bardzo korzystnie – kwoty budżetu rosną progresywnie z każdym kolejnym dzieckiem, a maksymalna stawka obejmuje również dodatkowy komponent dla trzeciego i kolejnych dzieci.
Holenderski urząd skarbowy co roku przelicza uprawnienia do tego dodatku, biorąc pod uwagę sytuację finansową, miejsce zamieszkania oraz wiek dzieci. Dzięki temu nie trzeba co roku składać nowych wniosków – system działa automatycznie, ale możliwe jest też ręczne korygowanie danych w razie zmiany sytuacji rodzinnej.
Dopłaty do żłobków i przedszkoli w Niderlandach – Kinderopvangtoeslag
Opieka nad dziećmi w Holandii jest częściowo odpłatna, ale dla rodzin wielodzietnych przewidziano znaczne dopłaty do kosztów żłobków, przedszkoli i opieki pozaszkolnej. W praktyce, im więcej dzieci w rodzinie, tym większa część opłat pokrywana jest przez urząd.
System dofinansowania do opieki nad dziećmi – Kinderopvangtoeslag – obliczany jest indywidualnie i zależy od dochodu, liczby dzieci objętych opieką i liczby godzin opieki w tygodniu. Dla rodzin wielodzietnych oznacza to często możliwość korzystania z dobrej jakości placówek przy relatywnie niskim koszcie własnym. Co ważne, środki te trafiają bezpośrednio na konto rodziców lub są przelewane do placówki, co pozwala zachować pełną kontrolę nad budżetem.
Dzięki temu wiele rodzin może pozwolić sobie na kontynuowanie pracy zawodowej obojga rodziców bez konieczności rezygnacji z zatrudnienia z powodu kosztów opieki.
Lokalne wsparcie dla rodzin wielodzietnych
W Holandii duża część polityki społecznej spoczywa na barkach gmin. To one odpowiadają za realizację wsparcia praktycznego – od dopłat do zajęć sportowych i kulturalnych, przez wyprawki szkolne, aż po dofinansowania do transportu czy zakup sprzętu edukacyjnego. Wiele gmin prowadzi własne programy dla rodzin wielodzietnych, niekiedy oferując nawet specjalne karty rabatowe, darmowy dostęp do basenów, bibliotek czy wydarzeń lokalnych.
W odróżnieniu od centralnie zarządzanego systemu, wsparcie lokalne w Holandii jest bardziej zindywidualizowane. Rodziny mogą zgłaszać swoje potrzeby bezpośrednio do urzędu, a urzędnicy analizują sytuację i proponują dopasowane rozwiązania. Dzięki temu pomoc trafia do tych, którzy jej naprawdę potrzebują – niezależnie od sztywnego progu dochodowego.
W praktyce oznacza to, że rodziny z trojgiem, czworgiem lub większą liczbą dzieci mogą liczyć na realne wsparcie, które obejmuje nie tylko świadczenia pieniężne, ale także zasoby edukacyjne i społeczne.
Transport, rekreacja i ulgi systemowe
Choć Holandia nie posiada odpowiednika polskiej Karty Dużej Rodziny, wiele instytucji i firm prywatnych oferuje rodzinom wielodzietnym rabaty, promocje i bezpłatny wstęp do atrakcji. Muzea, parki rozrywki, ośrodki sportowe – coraz częściej honorują wielodzietność jako kryterium przyznawania zniżek, nawet jeśli nie jest to regulowane przepisami. Wiele zależy od konkretnej lokalizacji, ale ogólna atmosfera wokół dużych rodzin sprzyja takim rozwiązaniom.
Pod względem komunikacyjnym dzieci do określonego wieku jeżdżą środkami transportu publicznego za darmo lub za symboliczną opłatą. System biletów rodzinnych pozwala na spore oszczędności, szczególnie w przypadku podróży koleją lub komunikacją miejską w dużych aglomeracjach.
Zniżki nie są narzucone odgórnie – to bardziej kwestia dobrej woli samorządów i operatorów, jednak ich dostępność w praktyce jest szeroka i realna.
Życie rodzin wielodzietnych w Polsce i Holandii
W Polsce rodzina wielodzietna uzyskuje szereg przywilejów dzięki Karcie Dużej Rodziny – są to głównie zniżki na transport, kulturę i usługi publiczne, a także dodatki z programu 800+. Choć wsparcie w Polsce jest widoczne i konkretne, opiera się w dużej mierze na świadczeniach centralnych. W Holandii natomiast system nie opiera się na jednym dokumencie – działa poprzez wiele nakładających się na siebie instrumentów, które razem tworzą złożoną, ale skuteczną sieć pomocy.
W praktyce rodziny wielodzietne w Holandii nie muszą się legitymować specjalnym statusem – ich sytuacja rozpoznawana jest przez system podatkowy, urząd skarbowy, SVB i gminy. Pomoc wypłacana jest automatycznie, dopasowywana do sytuacji i często rozszerzana o wsparcie pozafinansowe, które w dłuższej perspektywie daje więcej niż jednorazowe dodatki.
Dużą różnicą między Polską a Holandią jest też poziom integracji rodzin w lokalne społeczności. Rodziny z większą liczbą dzieci są w Holandii postrzegane jako aktywni uczestnicy życia społecznego – nie jako grupa wymagająca specjalnego traktowania, lecz jako naturalna część społecznej różnorodności.
Czy system wsparcia rodzin wielodzietnych w Holandii działa dobrze?
Holenderski model wsparcia rodzin wielodzietnych oparty jest na prostocie, automatyzacji i lokalnym dostosowaniu. Nie wymaga legitymowania się kartami, składania wielokrotnych wniosków czy szukania dodatkowych środków – bazuje na zaufaniu i przejrzystości. Państwo nie tylko wspiera finansowo, ale także oferuje realne wsparcie w codziennym funkcjonowaniu, edukacji, kulturze i integracji społecznej.
Dla rodzin z trojgiem i większą liczbą dzieci oznacza to wyraźne ułatwienie życia – od ulgi podatkowej, przez tańszą opiekę, po dopłaty do edukacji i aktywności pozalekcyjnych. W efekcie większe rodziny mogą funkcjonować w Holandii bez poczucia bycia obciążeniem dla systemu – a często z większą stabilnością niż w krajach, które oferują wyższe, ale mniej elastyczne świadczenia.